Hökumət tikinti şirkətlərinə – GÜZƏŞTƏ GETDİ – NORMALAR DƏYİŞDİ

Azərbaycanda tikinti ilə məşğul olan şirkət və iş adamlarına hökumətdən yaxşı xəbər var.

FED.az xəbər verir ki, inşaat şirkətlərinin səbirsizliklə gözlədiyi tikinti sıxlığı normalarında dəyişiklik edilib. Təqribğən iki il əvvəl 2019-cu ilin fevralında iş adamlarına «tikinti sıxlığı normaları» sürprizi edən dövlət qurumları bu məsələdə tikinti sektoruna güzəştə getməli olublar. Bu dəyişikliyin məğzi ondan ibarətdir ki, iş adamları indi tikintidən daha çox gəlir əldə edə biləcəklər.

Söhbət «Ərazilərin zonalaşdırılması, tikintinin növü və miqyası ilə bağlı müfəssəl Qaydalar»ın təsdiq edilməsi haqqında Nazirlər Kabinetinin 21 fevral 2014-cü il tarixli 51 çsaylı qərarına edilən dəyişiklikdən gedir.

Bu qərarda digər məsələlərdə yanaşı tikinti sıxlığı normaları da əksini tapıb. Yəni burada bir hektar ərazinin hansı hissəsinin tikinti altına düşməsi və ərazidəki ümumi tikinti sahəsinin bir hektara nisbəti əks olunmuşdu.

Qərar özü paytaxtdakı tikintilərin  qaynar vaxtında – çoxsaylı pilot layihələrinin icra edildiyi dövrdə qəbul edilmişdi. Artıq həmin vaxt layihələrin əksəriyyəti bu qaydalardan əvvəl təsdiqlənmişdi, ona görə də davam edən tikintilərdə bu normalara diqqəti yetirən olmadı.

Nəticədə həmin vaxt tikniti sıxlığı bu normalarda nəzərdə tutulandan təqribən 3 qat artıq idi. Tikintiyə yatırım edənlər, bu sahədə fəaliyyət göstərənlər də məhz bu hesablamalara əsaslanıb işləyirdilər.

Sonradan devalvasiyalar tikinti sektorunu zəiflətdi, pilot layihələri ləngidi, üstəlik, bu qaydalara nəzarət edən orqanın  – Arxitektura və Şəhərsalma Komitəsinin rəhbərliyi dəyişdi.

Nəticədə 2019-cu ilin fevralında komitə və hökumət şirkətlərə bu normativləri xatırlatdılar.

«Köhnə-yeni» tələblərin gündəliyə gəlməsi paytaxtın tikinti sektorunda bomba effekti yaratdı. Bəzi pilot layihələri, hansı ki, tatamilə başqa  normativlərə əsaslanırdı, tikintini yarımçıq saxladılar. Məsələni həll etmək istəyən iş adamları və komitənin qiyabi dialoqu nəticəsiz qaldı.  Komitənin cavabı dəyişmirdi: «Vaxtında normativləri nəzərə almaq lazım idi».

Oxuculara aydın olsun deyə, bu qərarda nəzərdə tutulan tələbləri xatırladaq.

Qaydalarda iki əsas məqam var. Bunlardan biri ərazinin tikinti əmsalıdır. Ərazinin tikinti əmsalı – bina və qurğular altında olan sahənin məhəllənin ümumi sahəsinə olan nisbətidir. Şərtlərə görə, bu yeni tikililərdə 0,4, yenidənqurma (yəni pilot) layihələrində isə 0,6 ola bilər. Sadə olması üçün misalla deyək ki, əgər tikinti 1 hektar sahədə aparılırsa, bina və qurğuların tutduğu sahə yeni tikililərdə 40 sotu, pilot layihələrdə isə 60 sotu keçməməlidir.  Qalan ərazi isə yaşıllıq, uşaq meydançası və sair məqsədlə istifadə edilməlidir.

İkinci əsas tələb (və tikinti şirkətləri üçün əsas problem yaradan məsələ) isə ərazinin tikinti sıxlığı əmsalıdır. Ərazinin tikinti sıxlığı əmsalı – bina və qurğuların bütün yerüstü mərtəbələrinin sahəsinin məhəllənin ümumi sahəsinə olan nisbətidir. Yeni tikililər üçün bu tələb 1,2, pilot layihələri üçün 1,6-dır. Sadə şəkildə desək, əgər tikinti 1 hektar (yəni 10 min kvadratmetr) sahədə aparılırsa, binada tikilən bütün mərtəbələrin ümumi sahəsi yeni tikililərdə 12 min kvadratmetri, pilot layihələrdə isə 16 min kvadratmetri keçməməlidir.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, bu tələblər açıqlananadək, hesablamalar fərqli qaydalarla aparılırdı və həmi n layihələrin gəlirliyi bu normativlərin imkan verdiyindən 2-3 dəfə artıq idi. Maraqlıdır ki, həmin vaxt pilot layihələrə birbaşa icazə verən icra hakimiyyyətləri dövlətin qoyduğu tələbləri sahibkarlardan tələb etməmişdilər və bu işi Şəhərsalma Komitəsi etməli oldu.

Amma ötən dövrdə ölkə iqtisadiyyatında ciddi dəyişikliklər baş verdi. Qarşıda böyük yüksəliş gözlənilən 2020-ci ildə koronavirus pandemiyası baş verdi, tikintilərin aktivliyi kəskin azaldı, investorların sektora marağı kəskin aşağı düşdü. Belə vəziyyətdə invesitorları tikinti sektoruna qaytarmaq üçün sektorun gəlirliyini və cəlbediciliyini artırmaq lazım idi.

Hökumət bu məqsədlə sözügedən normativlərə dəyişiklik edib onları yumşaltdı.

Belə ki, adi tikinti ilə pilot layihələri arasında fərq aradan qaldırıldı, bu layihələr eyniləşdirildi. Nəticədə bu tiknitilər üçün ərazilərin tikinti əmsalı 0,5 müəyyən edilib. Pilot layihələr üçün tələblər bir qədər də sərtləşib (əvvəl bu əmsal 0,6 idi – FED.az), amma adi tikililər üçün yumşalma var (əvvəl bu əmsal 0,4 idi – FED.az). Amma əsaas tələb – ərazinin tikinti sıxlığı əmsalı hər iki tip layihə üçün artaraq 2-yə qaldırılıb (əvvəllər bu əmsallar adi layihələrdə 1,2, pilotlarda 1,6 idi ).

Sadə desək, əvvəllər bir hektar ərazidə ümumi sahəsi 12000 və ya 16000 kvadratm  etrlik tikili inşa etmək olardısa, indi bu hədd 20 000 kvadratmetrə qaldırılıb. İndi əmsallar belədir:

Göründüyü kimi, şərtlərin yumşaldılması bütün növ yaşayış binalarına münasibətdə baş verib. O cümlədən orta mərtəbəli və az mərtəbəli binalar, eləcə də həyətyanı torpaq sahələri olan fərdi yaşayış evləri ilə bağlı da şərtlər nisbətən yumşaldılıb.

Məsələn, bu qaydalara görə, əvvəllər 5 sot torpaqda inşa edilən fərdi yaşayış evinin tikinti sahəsi maksimum 100 kvadratmetr, evin ümumi sahəsi isə 200 kvadratmetr ola bilərdisə, indi bu hədlər müvafiq olaraq 200 kvadratmetr və 300 kvadratmetrə qaldırılıb.

Digər maraqlı məqam binalarda avtomobil dayanacaqlarının inşası ilə bağlıdır. Hökumət bina tikən şirkətləri yeraltı qaraj tikməyə həvəsləndirir.

Qərara edilən əlavəyə görə, Sumqayıt, Gəncə, Xırdalan və Mingəçevir şəhərlərində inşa edilən çoxmənzilli binalarda nəqliyyat vasitələrinin saxlanılması üçün həmin binaların tikinti layihəsində göstərilən tikinti ərazisinin 70 və daha çox faizini təşkil edən hissəsində yeraltı qarajın tikintisi nəzərdə tutulduğu halda, ərazinin tikinti sıxlığı əmsalı hesablanarkən birinci yerüstü mərtəbənin sahəsi nəzərə alınmır.

Başqa sözlə, binada yeraltı qarajın olması onun daha bir mərtəbə artıq inşa edilməsinə şərait yaradacaq.

Sahibkarları bir qədər də həvəsləndirmək üçün qərara daha bir əlavə edilib. Həmin əlavəyə görə, yerüstü qaraj binasının ümumi sahəsinin 25%-ə qədərinin digər sahibkarlıq məqsədləri üçün istifadəsinə yol verilir. Yəni həmin hissəni obyekt kimi satmaq və ya icarəyə vermək mümkün olacaq.